Τι είναι η νεφρική νόσος ή η νεφρική ανεπάρκεια
Ο ρόλος των νεφρών είναι να αποβάλλουν τις τοξίνες του οργανισμού φιλτράροντας κάθε ανεπιθύμητη ουσία στο αίμα. Αυτές οι τοξίνες είναι συχνά απόβλητα από φυσιολογικές κυτταρικές λειτουργίες οι οποίες είναι απαραίτητες για τις καθημερινές μεταβολικές εξεργασίες του οργανισμού. Η νεφρική νόσος ή η ανεπάρκεια στους σκύλους χωρίζεται σε δυο τύπους: στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ) και την οξεία νεφρική ανεπάρκεια (ΟΝΑ) ενώ οποιαδήποτε κατάσταση των νεφρών που οδηγεί σε απώλεια πρωτεϊνών διαμέσου των ούρων - όπως η νεφροπάθεια με απώλεια πρωτεϊνών (ΝΑΠ) ή κατάσταση που παρεκκλίνει της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας, μπορεί να χαρακτηριστεί με τον γενικό όρο νεφροπάθεια.
Η Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια (ΟΝΑ), χαρακτηρίζεται από ξαφνική καταστολή της λειτουργικής ικανότητας του νεφρού και μπορεί να αφορά τόσο νεαρούς όσο και ηλικιωμένους σκύλους. Τα συνηθέστερα αίτια που οδηγούν σε ΟΝΑ είναι πολλαπλά και συνήθως αφορούν τοξικές ουσίες ή είναι αποτέλεσμα επειγουσών καταστάσεων (π.χ. σε εκτεταμένη αιμορραγία, εγκαύματα, δηλητηριάσεις ή/και ανιούσες μικροβιακές λοιμώξεις κ.α.). Η ΟΝΑ είναι μια σοβαρή και εν δυνάμει αντιστρέψιμη κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.
Η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια (ΧΝΑ) είναι μια μη αναστρέψιμη απώλεια της λειτουργίας των νεφρών και μπορεί να αρχίσει μήνες ή χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις ηλικίες αλλά κυρίως αφορά τους ηλικιωμένους σκύλους άλλοτε ως αποτέλεσμα της σταδιακής, φυσικής φθοράς των νεφρών και άλλοτε ως αποτέλεσμα της προοδευτικά επιδεινούμενης νεφρικής βλάβης από συστηματικά νοσήματα (π.χ. Λεϊσμανίαση, σακχαρώδη διαβήτη κ.α.), ενώ συχνά συνοδεύεται από ταυτόχρονη απώλεια πρωτεϊνών (ΝΑΠ).
Διατροφή και νεφρική νόσος στον σκύλο
Στην περίπτωση της ΟΝΑ (Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια) η διατροφική προσέγγιση στοχεύει συχνά στην αντιμετώπιση της ανορεξίας εντεινόμενης συχνά από συνυπάρχοντα νοσήματα του εντέρου, του στομάχου ή του παγκρέατος. Για την αποφυγή της εκτεταμένης απώλειας σωματικού βάρους κατά την διάρκεια του αρχικού σταδίου της θεραπείας, προτείνονται εύπεπτες, εύγευστες και χαμηλοθερμιδικές δίαιτες. Για παράδειγμα, μια δίαιτα υψηλής ποιότητας, εξαιρετικά εύπεπτη και περιορισμένη σε λιπαρά, μπορεί να βοηθήσει στην επιτάχυνση της γαστρικής εκκένωσης και στη μείωση της ναυτίας. Σε μεταγενέστερο στάδιο, οι υψιθερμιδικές δίαιτες μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες για την γρηγορότερη κάλυψη των θερμιδικών αναγκών του υπό θεραπεία ζώου. Οι συστάσεις σχετικά με την ιδανική περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη ποικίλλουν αν και σιγά-σιγά συσσωρεύονται επιστημονικές μελέτες κατά του περιορισμού των πρωτεϊνών σε μεταγενέστερα στάδια θεραπείας. Ο μόνος λόγος μετριασμού των πρωτεϊνών σε ζώα με νεφρική νόσο είναι η συνυπάρχουσα πρωτεϊνουρία για την οποία πρέπει να λαμβάνεται σημαντική μείωση των πρωτεϊνών στο γεύμα (25 - 50%) για την αποφυγή περαιτέρω βλαβών του νεφρού. Όπως και να έχει είναι σημαντικό να επαναξιολογούμε το διατροφικό πλάνο των ζώων με ΟΝΑ (Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια) συχνά λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές ηλεκτρολυτικές διαταραχές και τις διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας, συνδυάζοντάς το με ειδική φαρμακευτική αγωγή.
Στην περίπτωση της ΧΝΑ (Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια) το διατροφικό πλάνο διαφέρει από σκύλο σε σκύλο και εξαρτάται από το στάδιο της νεφρικής νόσου - σύστημα κατά IRIS (1 έως 4), από την παρουσία συνυπαρχόντων νοσημάτων (π.χ. παγκρεατίτιδας) αλλά και τις διατροφικές ιδιαιτερότητες στη σύνθεση του γεύματος. Ενδεικτικά, παρακάτω περιγράφονται οι σημαντικότερες παράμετροι ελέγχου σε γεύματα νεφροπαθών ζώων:
Πρωτεΐνες: Μια από τις συχνότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στην ΧΝΑ (Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια) είναι η μειωμένη ή επιλεκτική όρεξη, η σοβαρή απώλεια μυϊκής μάζας και η αδιαθεσία του σκύλου που όχι σπάνια, οδηγεί τους κηδεμόνες των ζωών στην αναζήτηση εναλλακτικών, περισσότερο εύγευστων τύπων διατροφής. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του 2020 Nutritional and laboratory parameters affect the survival of dogs with chronic kidney disease, υπάρχει άμεση συσχέτιση της θρεπτικής κατάστασης ενός νεφροπαθούς σκύλου με το προσδόκιμο ζωής του. Συγκεκριμένα, σκύλοι με αυξημένο σωματικό βάρος και μυϊκή κάλυψη είχαν αυξημένα ποσοστά επιβίωσης σε σχέση με άλλους σκύλους που εμφάνιζαν καχεξία και απώλεια σωματικού βάρους. Σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, χωρίς να συνυπάρχει σοβαρή πρωτεϊνουρία, η περαιτέρω στέρηση των πρωτεϊνών στην διατροφή είναι όλο και περισσότερο αμφιλεγόμενη, ενώ προτιμάται ο μετριασμός της συγκέντρωσής τους, επιλέγοντας πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας για την διατήρηση του σωματικού τους βάρους.
Φώσφορος: Η συσσώρευση του φωσφόρου (P) στον οργανισμό είναι μια από τις πιο συχνές αιτίες κλινικής επιδείνωσης της νόσου, γι’ αυτό, ένας από τους στόχους της διατροφικής προσέγγισης των ασθενών είναι η μείωση της πρόσληψης του P με τροφές που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο, ή με ουσίες που δεσμεύουν το φώσφορο στο γαστρεντερικό σωλήνα κατά την διάρκεια της πέψης.
Αλάτι (Χλωριούχο Νάτριο): Ο ρόλος του διατροφικού περιορισμού του νατρίου για σκύλους με ΧΝΑ (Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια) είναι αμφιλεγόμενος κυρίως λόγω της απουσίας σαφών διατροφικών ορίων στην χρήση του χλωριούχου νατρίου. Στις ειδικές εμπορικές δίαιτες για νεφροπαθή ζώα, συχνά επιλέγονται τιμές 2 - 5 φορές της ελάχιστης συνιστώμενης πρόσληψης άλατος στον σκύλο σύμφωνα με την αμερικάνικη αρχή έλεγχου ασφάλειας και ποιότητας ζωοτροφών AAFCO. Είναι γνωστό ότι η αυξημένη πρόσληψη χλωριούχου νατρίου συμβάλλει στην υπέρταση, τη νεφροτοξικότητα και την εξέλιξη της πρωτεϊνουρίας. Αντίθετα, υπάρχουν αρκετές μελέτες σε σκύλους και γάτες που δείχνουν ανεπιθύμητες ενέργειες από τον υπερβολικό περιορισμό του χλωριούχου νατρίου στη διατροφή των νεφροπαθών, λόγω της ενεργοποίησης του συστήματος ρενίνης - αγγειοτενσίνης - αλδοστερόνης που οδηγεί σε υπέρταση, απώλεια καλίου διαμέσου της ούρησης και μεταβολική οξέωση.
Ασβέστιο: Οι σκύλοι και οι γάτες με ΧΝΑ (Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια) μπορεί να αναπτύξουν διαταραχές στην ομοιόσταση του ασβεστίου από την υπερδραστηριότητα της παραθορμόνης στα οστά. Υπάρχει κίνδυνος εκτεταμένης ασβεστοποίησης των μαλακών ιστών όταν το γινόμενο φωσφόρου x ασβεστίου υπερβαίνει τα 60 έως 70 mg / dL και η κατάσταση αυτή έχει συσχετιστεί με μειωμένο ποσοστό επιβίωσης σε σκύλους με ΧΝΑ.
Βιταμίνη D: Είναι σύνηθες οι σκύλοι με χρόνια νεφρική νόσο να εμφανίζουν διαταραχές στη βιοσύνθεση της βιταμίνης D η οποία σχετίζεται με την επιδείνωση των ηλεκτρολυτικών διαταραχών, κυρίως του ασβεστίου και του φωσφόρου και με οστική νόσο - MBD (mineral bone disorder). Η επαρκής πρόσληψη της βιταμίνης D με το φαγητό βελτιώνει την ομοιόσταση του ασβεστίου σε σκύλους, μειώνοντας την υπερδραστηριότητα της παραθορμόνης στα οστά.
Λιπαρά οξέα: Πολλοί κηδεμόνες εμπλουτίζουν την διατροφή των νεφροπαθών σκύλων τους με διάφορα συμπληρώματα που περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα συχνά σε υπερβολικό βαθμό, με την εκτεταμένη χρήση των συμπληρωμάτων αυτών συχνά να οδηγεί στην πρόσληψη ανεπιθύμητων θερμίδων. Μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να παρέχει τα απαραίτητα λιπαρά οξέα με μέτρο για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται τα ωμέγα-3, ειδικά EPA (εικοσιπεντανοϊκό οξύ) και DHA (δοκοσαεξανοϊκό οξύ) που εμφανίζουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση.
Συμπερασματικά, ανεξάρτητα από τον τύπο της νεφρικής νόσου που μπορεί να προσβληθεί ο σκύλος μας, είναι σημαντικό να εφαρμόζεται κάθε φορά ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο για τις ανάγκες του, ώστε να διασφαλίζεται η επαρκής καθημερινή σίτιση του. Δεν είναι σπάνιο κηδεμόνες νεφροπαθών σκύλων, για να διασφαλίσουν ότι ο σκύλος τους θα φάει, να επιλέγουν να συνδυάζουν μια ειδική κλινική δίαιτα για νεφροπαθείς σκύλους με μια συμπληρωματική εύγεστη και συχνά ακατάλληλη ζωοτροφή που λειτουργεί ως ορεξιογόνος παράγοντας. Η χρήση των εύγευστων και ισορροπημένων συνταγών του petchef με την πληθώρα των θρεπτικών συστατικών της, των εύπεπτων πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, των βιταμινών και των απαραίτητων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που συνθέτουν τις συνταγές της, μπορούν να ευνοήσουν τον χρόνια πάσχοντα σκύλο προσφέροντάς του επιπλέον ευεξία και ενέργεια, ενισχύοντας παράλληλα τις φυσικές αντιοξειδωτικές διαδικασίες στον οργανισμό του. Στη χρόνια μορφή της νεφρικής νόσου, σε ασυμπτωματικούς σκύλους χωρίς πρωτεϊνουρία, που εμφανίζουν επιλεκτική ή μειωμένη όρεξη, ενδεικτικά προτείνουμε την χαμηλότερη σε συγκέντρωση πρωτεΐνη δίαιτά μας (έως 8,7 % πρωτεΐνη): Κοτόπουλο με καρότο και kale.
Δεδομένου ότι οι συνταγές μας απευθύνονται σε κλινικά υγιείς σκύλους, σας συστήνουμε να τις συνδυάζετε με διατροφικά συμπληρώματα που ενισχύουν την νεφρική λειτουργία και δεσμεύουν τον φωσφόρο στο φαγητό (π.χ. Pronefra, Renalvet κ.α.). Συνεκτιμώντας τα παραπάνω, σε κάθε περίπτωση σας συστήνουμε να αναζητάτε την σύμφωνη γνώμη του θεράποντος κτηνιάτρου σας πριν πάρετε την οποιαδήποτε απόφαση για την σίτιση του νεφροπαθούς σας σκύλου με τις συνταγές του petchef.
Σπυρλιάδης ΑλέξανδροςAthens Vet -Σύγχρονα Κτηνιατρεία