Το πάγκρεας αποτελεί ένα σημαντικό όργανο ζωτικής σημασίας για κάθε οργανισμό. Είναι ένας αδένας της κοιλιακής χώρας, ο οποίος λαμβάνει μέρος σε βασικές λειτουργίες όπως η πέψη και η ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα. Επίσης, συμβάλει εκκρίνοντας απαραίτητες ουσίες για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12, η οποία είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των κυττάρων κάθε οργανισμού.
Το πάγκρεας, ως αδενικό όργανο έχει τόσο εξωκρινικές όσο και ενδοκρινικές λειτουργίες που συντονίζουν την διαδικασία της πέψης και τον μεταβολισμό γενικότερα. Είναι επί της ουσίας ένας αδένας που παράγει δύο τύπους ουσιών:
Οι εξωκρινικές ουσίες που παράγονται από το πάγκρεας, ή αλλιώς τα πεπτικά υγρά, αποτελούνται από ένζυμα, προένζυμα, ζυμογόνα πεπτικών ενζύμων κ.ά.. Όταν το κατοικίδιο σας τρέφεται, τα κύτταρα του παγκρέατος ενεργοποιούνται και ξεκινούν την σύνθεση των πεπτικών αυτών υγρών, τα οποία απελευθερώνονται στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου, το δωδεκαδάκτυλο. Αυτά τα πεπτικά υγρά είναι απαραίτητα για την πέψη των διατροφικών συστατικών όπως οι πρωτεΐνες, τα τριγλυκερίδια και οι σύνθετοι υδατάνθρακες. Οι ενδοκρινικές ουσίες, ή αλλιώς οι πεπτικές ορμόνες (ινσουλίνη και γλυκαγόνη), απελευθερώνονται από το πάγκρεας απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος και είναι απαραίτητες για την ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Πολυάριθμες παθολογικές καταστάσεις του γαστρεντερικού συστήματος διαταράσσουν την απρόσκοπτη παραγωγή αυτών των ουσιών συχνά οδηγώντας σε γενικευμένη φλεγμονή του οργάνου, την παγκρεατίτιδα.
Τι είναι όμως η παγκρεατίτιδα;
Με τον όρο παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζουμε την παθολογική κατάσταση η οποία προκαλείται από την φλεγμονή του οργάνου, συχνά ακολουθούμενη παθήσεων της χοληδόχου κύστης ή του εντέρου ή και αποτέλεσμα κακών διατροφικών επιλογών. Αναλυτικότερα οι παθολογικές καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε παγκρεατίτιδα είναι οι παρακάτω:
1. Ιδιοπαθής παγκρεατίτιδα: Όταν δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα παθολογικά αίτια πρόκλησης της νόσου.
2. Γενετική προδιάθεση: Ορισμένα ζώα έχουν γενετική προδιάθεση εκδήλωσης της νόσου (συνηθίζεται σε φυλές σκύλων όπως Cocker Spaniel, Cavalier King Charles Spaniel, Miniature Schnauzer, Yorkshire Terrier, Boxer).
3. Διατροφική παγκρεατίτιδα: Όταν προκαλείται από κακές διατροφικές συνήθειες ή καταχρήσεις.
4. Υπερφλοιοεπινεφριδισμός ή αλλιώς νόσος Cushing's: Είναι μια πάθηση των επινεφριδίων, η οποία αυξάνει τον ρίσκο δευτερογενούς παγκρεατίτιδας.
5. Σοβαρός, μη διεισδυτικός ή διεισδυτικός τραυματισμός: Τραυματισμός π.χ. από τροχαίο ατύχημα, πτώση κ.ά..
6. Λοιμώδης παγκρεατίτιδα: Προκαλείται ως παράγωγο λοιμωδών νοσημάτων.
7. Ιατρογενής παγκρεατίτιδα: Σπάνια περίπτωση κατά την οποία προκαλείται από φαρμακευτική αγωγή ή μετά από χειρουργική παρέμβαση.
Η παγκρεατίτιδα κατηγοριοποιείται σε δυο βασικές κατηγορίες: την χρόνια παγκρεατίτιδα (ΧΠ) και την οξεία παγκρεατίτιδα (ΟΠ). Ο διαχωρισμός των δυο γίνεται με βάση την διάρκεια της νόσησης και με το εάν η νόσος έχει οδηγήσει σε μόνιμες αλλαγές του παγκρεατικού παρεγχύματος (ΧΠ) ή όχι (ΟΠ).
Στην περίπτωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας, το ζώο μας υπόκειται σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια φλεγμονής, τα οποία σε βάθος χρόνου μπορούν να καταστρέψουν σημαντικό μέρος του οργάνου μειώνοντας την λειτουργική του ικανότητα.
Στην περίπτωση της οξείας παγκρεατίτιδας, μιλάμε για αιφνίδια έναρξη φλεγμονής του οργάνου η οποία συνήθως δεν διαρκεί για πολύ. Μπορεί να εμφανιστεί ήπια έως και έντονη συμπτωματολογία, πολλές φορές απειλητική για την ζωή του ζώου μας.
Η διάγνωση της σοβαρής οξείας παγκρεατίτιδας είναι πιο εύκολη συγκριτικά με την διάγνωση της χρόνιας, καθότι συνεπάγεται και έντονη συμπτωματολογία. Η χρόνια παγκρεατίτιδα, από την οποία πάσχουν συνήθως τα περισσότερα ζώα, χαρακτηρίζεται από πιο ήπια συμπτωματολογία, ακόμα και υποκλινική, γεγονός που καθιστά την διάγνωσή της δυσκολότερη. Για τον λόγο αυτό, η χρόνια παγκρεατίτιδα θεωρείται ως μια από τις πιο υποδιαγνωσμένες νόσους στον χώρο της κτηνιατρικής.
Πώς θα καταλάβω ότι το ζώο μου μπορεί να πάσχει από παγκρεατίτιδα;
Στην πιο ήπια μορφή της, η παγκρεατίτιδα στα σκυλιά εμφανίζει μη ειδικά κλινικά συμπτώματα όπως απώλεια ή μειωμένη όρεξη ή/και ανήσυχη συμπεριφορά.
Στην χρόνια παγκρεατίτιδα συχνά παρατηρούνται συμπτώματα όπως: κατάπτωση, απώλεια σωματικού βάρους, σποραδικοί έμετοι, διαρροϊκές κενώσεις, μη ειδικός κοιλιακός πόνος.
Οι πιο συνηθισμένες κλινικές ενδείξεις της οξείας παγκρεατίτιδας είναι: ανορεξία (91%), έμετοι (90%), αδυναμία (79%), κοιλιακό άλγος (58%) - ένδειξη του οποίου μπορεί να αποτελέσει η λεγόμενη «στάση προσευχής», πυρεξία, αφυδάτωση (46%), διαρροϊκές κενώσεις (33%) ή στεατόρροια - λιπαρά κόπρανα.
Να επισημάνουμε πως οποιαδήποτε μορφή παγκρεατίτιδας είναι σημαντικό να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί το συντομότερο δυνατόν, καθώς μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμες καταστάσεις ή σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και θάνατο.
Έτσι αν υποψιαστούμε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να επικοινωνήσουμε και ενδεχομένως να επισκεφτούμε τον θεράποντα κτηνίατρό μας.
Προκειμένου ο κτηνίατρος να προβεί σε ορθή διάγνωση της νόσου, είναι απαραίτητη η κλινική εξέταση, ο πλήρης αιματολογικός έλεγχος με έμφαση στον δείκτη παγκρεατικής λιπάσης του σκύλου (cPLI), ο οποίος είναι ενδεικτικός για την νόσο. Τα αυξημένα επίπεδα cPLI είναι μια συνήθης ένδειξη οξείας παγκρεατίτιδας. Επιπλέον, δύο ακόμα ενδείξεις, αν και όχι ειδικές, είναι η αμυλάση και η λιπάση ορού. Συμπληρωματικά, ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω απεικονιστική διερεύνηση, π.χ. υπερηχοτομογραφική εξέταση κοιλίας, για τον αποκλεισμό άλλων πιθανών αιτιών της συμπτωματολογίας ή/και την λεπτομερέστερη απεικόνιση του οργάνου για τον εντοπισμό πιθανής φλεγμονής ή άλλων πιθανών αλλοιώσεων.
Στα ζώα που έχουν διαγνωστεί με πιθανή οξεία παγκρεατίτιδα, συνιστάται νοσηλεία για στενή παρακολούθηση και η θεραπεία είναι συνήθως συμπωματική και υποστηρικτική, συμπεριλαμβανομένου της οροθεραπείας, αντιεμετικών, αναλγητικών και κλινικής δίαιτας.
Διατροφή και παγκρεατίτιδα στον σκύλο:
Από τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι η παγκρεατίτιδα είναι μια σύνθετη νόσος με πολλές παραλλαγές, συμπτωματολογία και δυσκολία στην έγκυρη και ορθή διάγνωσή της. Για τους λόγους αυτούς, είναι σαφές ότι η πρόληψη είναι ένας από τους σημαντικότερους, αν όχι ο σημαντικότερος παράγοντας αποφυγής της νόσου. Η διατροφή και το σωματικό βάρος του ζώου μας αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα για την συνολική υγεία του, συμβάλλοντας παράλληλα στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου.
Πολλές τροφές πρώτης επιλογής του εμπορίου είναι προϊόντα υψηλής επεξεργασίας και αποτελούνται συνήθως από δύσπεπτους υδατάνθρακες, υψηλά λιπαρά και κατεργασμένες πρωτεΐνες χαμηλής διατροφικής αξίας. Εμπεριέχοντας χρωστικές και συντηρητικές ουσίες στην πλειοψηφία τους επιβλαβείς για την υγεία του κατοικίδιου μας, όχι μόνο δεν είναι κατάλληλες για μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή αλλά παράλληλα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης πολλαπλών νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένου της παγκρεατίτιδας.
Ανεξάρτητα από τον τύπο της παγκρεατικής νόσου που μπορεί να προσβληθεί ο σκύλος μας, είναι σημαντικό να εφαρμόζεται κάθε φορά ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο για τις ανάγκες του. Στις χρόνιες μορφές της νόσου θα πρέπει να διασφαλίζεται η επαρκής καθημερινή σίτιση του ζώου διότι συχνά οι ασθενείς σκύλοι πάσχουν από επιλεκτική όρεξη ή ανορεξία, και το αποτέλεσμα συνήθως είναι η απώλεια σωματικού βάρους και μυϊκής μάζας, η οποία οδηγεί σε εξασθένηση του ζώου και πιθανώς σε δυσκολία χορήγησης ειδικής θεραπείας από το στόμα. Δεν είναι σπάνιο κηδεμόνες σκύλων με χρόνια παγκρεατίτιδα, για να διασφαλίσουν ότι ο σκύλος τους θα φάει, να επιλέγουν να συνδυάζουν μια ειδική κλινική δίαιτα με μια συμπληρωματική και συχνά ακατάλληλη κονσέρβα ή κροκέτα. Η χρήση των εύγευστων και ισορροπημένων συνταγών του petchef με την πληθώρα των θρεπτικών συστατικών της, των εύπεπτων πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, των βιταμινών και των απαραίτητων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, μπορούν να ευνοήσουν τον χρόνια πάσχοντα σκύλο προσφέροντάς του επιπλέον ευεξία και ενέργεια, ενισχύοντας παράλληλα τις φυσικές αντιοξειδωτικές διαδικασίες στον οργανισμό του. Σε ασυμπτωματικούς σκύλους που εμφανίζουν επιλεκτική ή μειωμένη όρεξη, ενδεικτικά προτείνουμε την χαμηλότερη σε συγκέντρωση λιπαρών συνταγή «ψάρι με ρύζι και κουρκουμά». Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αναζητείται η σύμφωνη γνώμη του θεράποντος κτηνιάτρου σε οτιδήποτε αφορά την περαιτέρω κλινική - διατροφική διαχείριση του ασθενούς σκύλου με παγκρεατίτιδα.
Ηρώ Βίγγου DVM
Αλέξανδρος Σπυρλιάδης DVM, MSc .
Athens Vet - Σύγχρονα Κτηνιατρεία